Fêrkirin
û perwerdeya zarokan yek ji mijarên herî tevlîhev e , jiber zehmete ji zarokan
re ku hezkirin an jî tiştê pê hîs dikim ku fêmnekirine bidin xuyakirin , jivir gelek
dibistanên perwerdehî derketin pêş .
Gelek
wezaretên dewletan , hizrên zanyarên derûniya perwerdehî yên cûr be cûr girtin
dest , di qonaxa seretayî de û bi taybet di refa yekê de , zehmetiya yekê di
fêrkirina zarokan rêzgezên nivîsîn û xwendinê de ye , dibistanên kevin ; perwerdeya
kilasîk girtin dest , ew jî bi fêrkirina zarokan ji tîpan re piştre ezberkirina
wan , dûvre sentezkirina van tîpan jibo peyv û gotin sazbibin û di dawî de
bibin hevok .. mînak : (Ç) : çav – çiya – çem .
Tevî ku ew rêbaz
behremendiya xwendekar liser nivîsandinê bi hêz dike lê zû pêk nayê , hijmara xwendekarên ku vî şêweyî pêktînin kêmî 50% ye , kêmayiya wê ku ji wateyên xwerû
despêdike piştre digihe pê hîs kirinê ; navê şêweyê sentezî lê tê kirin . ( Ç )
: wateyeke xwerû ye xwendekar fêmnake , tenê ezberkirina wêneya tîpa Ç û awayê
xêzkirin û nivîsandina wê ye . Zanyarên derûniya perwerdehî kifiş kirin ku ev
şêwaz jibo fêrkirina mezinan û bitaybet ên nû fêrdibin gelekî başe di heman
demê de jibo hînbûna zimanên din lê jibo gihandina raman an ji zarokan re
bibindikeve . Hinek zanyarên dirûniya perwerdehî naskirin ku zarok ji wêneyên
tiştên lidora xwe weke lîstok , lawir û cûreyên xwarinê hez dike û nêzîk dibe ,
ji bo gihandina hizra fêrkirina tîpan û girtina behremendiyên nivîsandin û
rastnivîsînê tiştê ku zarok jê hez dike keysebazkirin . Despêkirin zarokan fêrî
wêneyên li derdora wî kirin , piştre gotin û peyv ; ev rêbaz navê rêbazê
dahûrandinê lê tê kirin û şeweyê ku di despêka salên 80 ê de li dibistanê
Sûriyê de di metriyalan de dihat standin . Mînak : Bav – bav – B . Yek wêne ye
. Yek peyve û ya din tîp e . Mamosteyan di piratîkê de dîtin ku ev şêwaz ji bo
fêkirina zarokan xurtir e û ji bo fêrkirina xwendinê jî baştir e ji ber bi heyberekî
ku xwendekar nasdike despêdike piştre xwerû û gotin û piştre tîp .
Ew
şêwaz di fêrkirina metryalên matmatîkê de jî hat bikaranîn . Sêv sêv = 2 . Sêv
sêv sêv = 3 .
Lê
di mijarê reftarên dibistanê yên xwendekaran di hundirê polê de çîrokeke din e
. Zarok di malê de cûreyekê ii perwerdeyê dibînê , ev cûre bi asta hizrandina
çandî û sincî ya ku di malbatê de serwere girêdayî ye piştre vê cûreyê bi xwe
re vediguhezînê refê , şopa û bandora vê cûreyê di reftarên zarokan re bi
xwendekarêncdin ee yan jî li behnvedanê de dixuye . Hin xwendekar fedyokin , bi
xwe tenê re ne û ev tenêtî li refê û di tevlî bûna waneyê de tê dîtin . Li vir
rola mamoste tê di aliyê ku ji xwendekar re bêje her bijî û moralê wî bilind
bike û wî hanedan bike dema pirsan jê bike û bersivên wî sivik bin . Xwendekarê
ne tebitî jî heye ku nehsîtiyan li refê dike û hinek dijminahî li dijî
xwendekarên din pê re heye .
Aliyê
xurtkirinê :
Xurtkirin
gelekî girînge ku xwendekaran hanedan dike ku tevlî bibin , jiber hestêncwan bi
kesayeta wan xurt dike û dihêle ku bi awayekî rast tevlî para waneyê bibin ,
mînak şêwazên xurtkirinê :
1-
Divê mamoste navê xwendekar
ezber bike û bi navê wî banî wî bike , ev dihêle ku xwendekar zanîbe ku ew li
cem mamoste girînge û kesayeteke ciyawaze .
2-
Jê re li çepkan bixin dema
bersiva rast bide .
3-
Dema bersiva şaş bide kes
tinaziyan pê neke jiber ku wê bihêle di bersivdayînê de dudilî bibe û nema
tevlî bersivên pirsên bê de bike .
4-
Xurtkirin dibe ku heyberî
be ; mamoste navê xwendekarên jêhatî li ser kerteke rengîn binivîse û dalqîne .
5-
Ji şêweyên xurtkirinê ;
belavkirina kertên ciyawazî û her bijîyê , ev tişt dihêle ku liser xwendinê
têkevin pêşbirkekê de .
Lê ji kêmayiyên xurtkirinê ku zêde bibe ,
jiber nirxê xwe ji dest dide dema pir dibe . Ne pesende ku navê hemû
xwendekaran têkeve tabloya ciyawazan , ne pesende jî ku kertên ciyawaziyê li
hemû xwendekarên refê bên belavkirin .
Karên hevbeş di navbera xwendekaran de û rola wê :
Karên hevbeş ew in ku birek ji xwendekaran têde
beşdar dibin da ku pêkbînin .
Mînak :
1-
Amadekirina kovara dîwar :
Her 5 ta 6 xwendekar tevlî dibib ku kovarekê
amade bikin , ev dihêle ku hevaltî û têkilyên wan xurtir bibe lê zêde afrandina
xemrevînî , kêf û zanebûnê li cem xwendekaran .
2-
Tevlî para lîstokan bibin :
Dihêle ku rihê hevaltiya xwendekaran xurt û bilind
bibe . Karên herî mezin pêk tên dema ku hevalên ji hev hez dikin û bi hev re
alîkarin pê radibin .
Şêweyên perwerdehî :
Şêweyên perwerdehî birek ji alavên ku dihêle
agahî bigihêje xwendekar . Şêweyên perwerdehî berê tabloyeke ji dep û qetek
kilspî bûn , lê bi pêşketina têknolojî
re ; veguhertin giha şêweyên perwerdehî weke textê ronak , tabloyan , wêne û heykelan.
Lê divê ku şêweyê perwerdehî ne tevlî hev be û
metirsiyên weke elektirîkê û heyberên kîmyayî di nav xwe de nehewîne û hin şêweyên
ku xwendekar amade dikin weke tablo , wêne û heykelan .
Di dawî de ; tevgera perwerdehî derûnî ,
tevgereke hev tekûz dike , bingeha wê fêrkar û fêmker e her wiha armanceke bi
nirx sincî perwerdehî ye di dawî de .
Raman Hesê
تعليقات
إرسال تعليق